Γράφοντας ο Μ. Καραγάτσης χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο. Η ανωνυμία εκφράζει και πλούσια μυθοπλαστική ικανότητα του συγγραφέα να δημιουργεί πολλές καταστάσεις και τυπικά πρόσωπα ηρώων που ταυτόχρονα συνδυάζουν τα γνωστά σε όλους χαρακτηριστικά με τα μυστηριώδη. Το αληθινό όνομα του συγγραφέα είναι Δημήτρης Ροδόπουλος. Το αινιγματικό αρχικό Μ. λέγεται πως προέρχεται από το όνομα Μίτια, έκφραση αγάπης του για τον Ντοστογιέφσκι και ιδίως για το έργο «Αδελφοί Καραμαζώφ» ως πρότυπο ψυχολογικό μυθιστορημα της εποχής, ενώ το Καραγάτσης οφείλεται στο καραγάτσι κάτω από το οποίο καθόταν μικρός και διάβαζε.
Ο Μ. Καραγάτσης γεννήθηκε στην Αθήνα και πέρασε τα παιδικά του χρόνια σε διάφορες επαρχιακές πόλεις της Ελλάδας, όπου ο πατέρας του υπηρετεί ως διευθυντής τραπέζης. Το 1924 τελειώνει το Γυμνάσιο και πηγαίνει στην Γκρενόμπλ για να σπουδάσει Νομικά τα οποία, από το επόμενο χρόνο, θα τα συνεχίσει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Τη λογοτεχνική του σταδιοδρομία και τη μακρά συνεργασία του με τη Νέα Εστία ο Καραγάτσης ξεκινάει το 1929 όταν δημοσιεύεται το διήγημα «Η κυρία Νίτσα», το οποίο απέσπασε τον Α΄ έπαινο του Α΄ λογοτεχνικού διαγωνισμού της Νέας Εστίας.
Το γεγονός που διαβάζεται ο Καραγάτσης έως σήμερα οφείλεται στο ότι υπήρξε «γεννημένος πεζογράφος». Τον χαρακτηρίζει πλούσια δημιουργική φαντασία. Το κλίμα που κυριαρχεί στο έργο του είναι έντονος ρεαλισμός, νατουραλισμός. Δεν είναι τόσο ο ζωγράφος των ψυχολογικών καταστάσεων και των αποχρώσεων, της λεγόμενης ψυχολογίας της ψυχής, του συνόλου μοτίβων που οδηγούν σε εξελίξεις των πραγματικών περιστατικών, είναι ένας οξύτατος παρατηρητής της πραγματικότητας, χωρίς ψευδαισθήσεις. Όσον αφορά το ύφος του, δίνει έμφαση περισσότερο στη φυσικότητα και αμεσότητα της λογοτεχνικής έκφρασης, παρά στην εξαντλητική επεξεργασία της. Έγραφε όλα σχεδόν τα κείμενά του με ελάχιστες διορθώσεις, και μ’ αυτο τον τρόπο εξέφραζε μια «σωκρατική» στάση απέναντι στη ζωή.
Τα έργα του Καραγάτση είναι γνωστά ακόμα για το αυτοβιογραφικό στοιχείο τους. Οι μετακινήσεις των παιδικών χρόνων σε συνδυασμό με την ψυχασθένεια της πρωτότοκης αδελφής, που ανάγκασε τους γονείς να αφιερώνουν όλο το ενδιαφέρον τους σε εκείνη, αλλά και την αυταρχική συμπεριφορά του πατέρα του, έγιναν αφορμή να προσγράγει κάποιο αίσθημα αποξένωσης, αχρηστίας και μοναξιάς, που διακατέχει τους περισσότερους πρωταγωνιστές των βιβλίων του. Σύχνα οι ήρωές του είναι αλλοδαποί που έρχονται στην Ελλάδα, εγκλιματίζονται, πετυχαίνουν, αλλά καταλήγουν στην αποτυχία και την καταστροφή, επειδή ζουν στην Ελλάδα χωρίς να ενσωματώνονται πραγματικά στη χώρα, δε βρίσκουν δυνάμεις να καταλάβουν τη νοοτροπία των Ελλήνων.Η καταστροφή τους είναι μια ακραία μορφή εξοβελισμού, γιατί η πραγματική Ελλάδα ήταν άλλη από εκείνη που πίστεψαν ότι κατέκτησαν.
Τα μυθιστορήματα του Καραγάτση στηρίζονται στη σύγκρουση έρωτα και θανάτου, που ανήκει στα πιο σημαντικά αρχέτυπα του ελληνικού πολιτισμού. Ο έρωτας γίνεται μια κινητήρια δύναμη της ζωής, που όμως συνέχεια σπρώχνει τον άνθρωπω στα χείλη του γκρεμού, όταν το άτομο είτε καταστρέφει του άλλους, είτε καταστρέφεται απ’ αυτούς, είται αυτοκαταστρέφεται. Ετούτος ο γκρεμός ανοίγει στις συγκρούσεις των ανθρώπινων χαρακτήρων, των αξιών που έχει ξεχωριστό άτομο και ο κόσμος γύρω του, και των κόσμων τελικα. Ιδιαίτερα αυτή η σύγκρουση δίνει στον έρωτα του Καραγάτση το νόημα του τραγικού ηδονισμού. Όλα προς το θάνατο κατευθύνονται και σε αυτόν αποβλέπουν. Η άφιξη του θανάτου είναι αναπόφευκτη αλλά παράλληλα και ακυρωτική της ίδιας του της υπόστασης: «Οι μοναδικές ομορφιές είναι πρόνομιο του θανάτου» θα πεί ο Κωστής Ρούσσης στον Κίτρινο φάκελο. Η φράση αυτή κοσμεί το μνημείο στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών στο οποίο αναπαύεται ο συγγραφέας, πεθαμένος το 1960, σε ηλικία 52 χρόνων. Η τελευταία φράση που πρόλαβε να γράψει, η τελευταία φράση της ζωής του ήταν «Ας γελάσω!».
Ο ίδιος γράφει αποχαιρετώντας στο σχεδίασμα αυτοβιογραφίας του: «Έγραψα πολλά και διάφορα, διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα, έργα υψηλού ηθικοπλαστικού περιεχομένου, πολύ κατάλληλα για παρθεναγωγεία και βιβλιοθήκες οικογενειών με αυστηρά αστικά ήθη. Οι ήρωές μου – Λιάπκιν, Μαρίνα Ρείζη και ιδίως ο Γιούγκερμαν – είναι άνθρωποι αγνοί, αθώοι, ιδεολόγοι και στέκουν ψηλότερα από τις αθλιότητες του χαμερπούς υλισμού. Απορώ πως το εκπαιδευτικό συμβούλιο δεν εισήγαγε ακόμα τα βιβλία μου για αναγνωστικά στα σχολεία του κράτους, εξίσταμαι πώς η Ακαδημία δεν μου έδωσε ακόμα το βραβείο της Αρετής, πώς δεν με κάλεσε ακόμα να παρακαθίσω στους ενάρετους κόλπους κόντα στον κ. Μελά. Δεν επείραξα ποτέ μου συνάδελφο και είμαι συμπαθέστατος στους λογοτεχνικούς κύκλους. Αυτό θα αποδειχθεί στην κηδεία μου όπου θα έρθει κόσμος και κοσμάκης να πεισθεί ιδίοις όμμασι ότι πέθανα, ότι θάφτηκα, ότι πήγα στον διάολο. Και θα φύγει από το νεκροταφείο ο κόσμος και ο κοσμάκης βγάζοντας στεναγμούς ανακούφισης. Είμαι βέβαιος πως ο θεός θα με κατατάξει μεταξύ των αγίων στον Παράδεισο. Αμήν».
Τα έργα του Μ. Καραγάτση:
- Ο συνταγματάρχης Λιάπκιν 1933
- Το συναξάρι των αμαρτωλών 1935
- Η Χίμαιρα 1935
- Ο Γιούγκερμαν 1940
- Τα στερνά του Γιούγκερμαν 1941
- Το χαμένο νησί 1942
- Το μπουρίνι 1943
- Ο κοτζάμπασης του Καστρόπυργου 1944
- Πυρετός 1945
- Ο μεγάλος ύπνος 1946
- Ο Βασίλης Λάσκος 1948
- Τα στερνά του Μίχαλου 1949
- Η μεγάλη χίμαιρα 1953
- Αμρι α μούγκου 1954
- Ο κίτρινος φάκελος 1956
- Το μυθιστόρημα των τεσσάρων 1958 (σε συνεργασία με τους Ηλία Βενέζη, Άγγελο Τερζάκη και Στράτη Μυριβήλη)
- Ο Σέργιος και ο Βάκχος 1959
- ανολοκλήρωτο Το 10 κ.λπ.
Δυστυχώς, τα έργα του Μ.Καραγάτση δεν έχουν βρει ακόμα το δρόμο σε ουκρανό αναγνώστη. Για να καλυφθεί αυτό το κενό το Κέντρο Ελληνικών Μελετών & Πολιτισμού του Εθνικού Πανεπιστημίου Κιέβου «Taras Shevchenko» ανακοίνωσε το 2006 τον διαγωνισμό για την καλύτερη μετάφραση του προταθέντος από το Κέντρο διηγήματος του Μ.Καραγάτση. Συμμετείχαν πάνω από τους είκοσι ελληνομαθείς φοιτητές από τα Πανεπιστήμια Κιέβου, Λβιβ και Μαριούπολη, καθώς και οι σπουδαστές του Παραρτήματος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στην Οδησσό. Το πρώτο βραβείο απέσπασε ο Γιούριϊ Σεμένοβ από την Οδησσό. Η μετάφρασή του θα δημοσιευθεί στη 2η, συμπληρωμένη έκδοση της «Ανθολογίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας σε ουκρανικές μεταφράσεις».
Σβιτλάνα Περεπλιότσικοβα, Αντρίϊ Σαβένκο
Κέντρο Ελληνικών Μελετών & Πολιτισμού «Andriy Biletskyy»
του Εθνικού Πανεπιστημίου Κιέβου «Taras Shevchenko»
2 comments:
Nomizw pws prepei na arxisw na diavazw ligo perisotero !!
Όπωσδήποτε και να γράφεις ελληνικά!
Post a Comment